Jesień – paleta farb rozrzucona
pośród kwiatu przyrody.
Błyszcząca w promieniach słońca,
złocistymi barwami świata.
Tonąca w kroplach deszczu,
ukrywająca się w porannej mgle.
Znikająca w pochmurnych nocach jesieni.
Walcząca z wiatrami – pokonana
wtula się w ramiona matki ziemi.
Małgorzata Koralewska
Jesień w przyrodzie kojarzy nam się z kolorowymi liśćmi. Przybierają one najróżniejsze barwy – złote, czerwone, pomarańczowe lub brązowe. Nie bez powodu ta pora roku nazywana jest złotą polską jesienią. Zdecydowanie najpiękniejszym drzewem tej pory roku jest buk zwyczajny.
Ze względu na duże rozmiary, monumentalną sylwetkę oraz bardzo cenne drewno, buk cieszy się szacunkiem niewiele mniejszym niż sam blisko z nim spokrewniony dąb. Buk zwyczajny jest gatunkiem dość wolno rosnącym i jednocześnie długowiecznym. Osiąga wiek od 200 do 300 lat (czasem nawet 500 lat) i wśród rodzimych drzew ustępuje długowiecznością tylko dębom i lipom. Owocuje w wieku około 50 lat.
W Europie buk zwyczajny jest najliczniej reprezentowanym gatunkiem drzewa. W Polsce, gdzie przebiega północno-wschodnia granica zasięgu gatunku, buk stanowi jeden z podstawowych składników lasów, zwłaszcza puszczy bukowych na Pomorzu Zachodnim oraz regla dolnego w Karpatach. Obszarami, na których drzewo nie występuje są m.in. Podlasie (w tym Puszcza Białowieska), Pojezierze Suwalskie i Mazowsze. Występuje od nizin po góry (w Alpach do wysokości 1600 m n.p.m., w Tatrach – do 1300 m n.p.m.).
Najbardziej charakterystyczną cechą buka, pozwalającą bez trudu rozpoznać to drzewo o każdej porze roku, jest jego jasna, ołowiowoszara, zawsze gładka kora.
Niewiele jest drzew, które mogą rywalizować z bukami pod względem kolorystyki. Jesienią przybierają całą gamę pięknych, wyjątkowo intensywnych barw, począwszy od żółtej, poprzez pomarańczową i rudobrązową, aż do brunatnej. Dlaczego liście jesienią zmieniają barwę? Kolorowe jesienne liście to efekt złożonych procesów zachodzących w roślinach, które przed zimowym odpoczynkiem starają się zmagazynować jak najwięcej substancji niezbędnych do wiosennego przebudzenia. Liście zmieniają kolory, ponieważ zawarty w nich zielony barwnik – chlorofil, ulega rozkładowi na proste związki, które są transportowane w głąb rośliny. W ten sposób odzyskuje ona cenne substancje odżywcze. Liście stają się żółte, pomarańczowe i czerwone, gdyż w wyniku zaniku barwy zielonej widoczne stają się inne barwniki – czerwony to antocyjany, pomarańczowy – karoten, żółty – flawon.
Na wiosnę buki znów okryją się niezwykle jaskrawą, „soczystą” jasną zielenią.
Stąpanie po barwnych dywanach bukowych liści (a drzewo to uwielbia tworzyć zwarte jednogatunkowe drzewostany) dostarcza wspaniałych wrażeń i dlatego buk bezspornie zasługuje na miejsce wśród cudów jesieni.
Kinga Potaśnik
Paulina Ziętasz
